Arbitraj Nedir ?

İnternette Arbitraj nedir? konusunu araştırdığınızda karşınıza birçok sayfa çıkmaktadır. Ancak fark ettim ki hiçbirinde uygulamaya yönelik tutarlı örnek bulunmamakta. Kısa sözlük tanımlarıyla insanlara yanlış ve hayali şeyler öğretmektense gerçekte nasıl kambiyo arbitrajı yapabileceğinizi uygulamaya yönelik bir örnekle sizlere anlatmaya karar verdim.

Arbitraj; farklı ülkelerin piyasalarında kote edilen döviz kurları arasındaki farklılıktan yararlanarak kazanç sağlamak amacıyla bir paranın, ucuz olduğu piyasadan alınıp pahalı olduğu piyasalarda satılması işlemidir.

Arbitraj denildiğinde genelde kambiyo arbitrajı ilk akla gelen yöntemdir. Para piyasasının işlem hacmi diğer enstrümanlara oranla oldukça yüksek olduğundan uluslar arası piyasalarda anlık oluşan kotasyon farklılıklarından yararlanabilmek mümkündür. Menkul kıymetler, kıymetli madenler, kıymetli evrak gibi değerler de, iki piyasa arasındaki fiyat farklarından yararlanmak amacıyla fiyatların düşük olduğu yerlerden alınarak fiyatların yüksek olduğu yerlerde satılabilmektedirler. (Turkcell hisseleri menkul kıymet arbitrajına örnek verilebilir. Çünkü hem NewYork borsasında hem de İMKB de işlem görmektedir. Bu konu hakkında editörümüzün eminim bizlere aktarmak istediği tecrübeleri olmuştur.)

Teorik olarak İyi işleyen piyasalarda fiyat farklılıklarının yaşanmaması gerekir. Çünkü olması gereken fiyat, kısa sürede belli bir noktada arz ve talebe bağlı olarak kendiliğinden oluşur. Hele ki küreselleşen finansal sistemde bu beklenen bir olaydır. Ancak günümüzde sistem bu şekilde işlememektedir.

Arbitraj işlemi ile sağlanan kâr marjı, genelde düşük kalmaktadır. Çünkü bankalar bu tür işlemlere çok rağbet ettiklerinden, çeşitli piyasaların kurları, arbitraj işlemleri sonucu birbirine yaklaşmakta, aradaki fark, çoğunlukla ulaşım giderlerini karşılayacak düzeylere düşmektedir. Bu bakımdan arbitraj işleminden önemli ölçüde kâr sağlanabilmesi, işlemin büyük ölçeklerde yapılmasına bağlıdır, ancak bu da arbitraj işleminin riskini artırır.

Gelelim örneğimize, gerekli veriler aşağıda sunulmuştur

Varsayımlar;
- Arbitraj 1 yılda tamamlanacaktır,
- İşlem maliyeti yoktur,
- Ortalama kurye ve faiz kullanılmıştır,
- borçlanma ve yatırım faizi aynı kabul edilmiştir,
- işlemler farklı ülkelerde gerçekleştirilmiştir,

EUR/USD (spot) = 1,2930
EUR/USD (1 yıl – forward)= 1,2810

1 yıllık piyasa faiz oranları
USD >> %2
EUR >> %5

* Bu veriler ışığında 1.000.000 USD($) borçlanarak piyasaya çıkan bir yatırımcının net arbitraj kazancı ne olur?, gelin hep beraber hesaplayalım…

%2’den 1.000.000 USD borçlandık diyelim,
Elimizdeki parayı anında o günkü spot kurdan EURO’ya çevirdik,
1.000.000 / 1,2930 = 773.395,20 EUR elde ederiz.

Elimizdeki 773.395,20 EUR, 1 yıllığına %5’ten vadeli yapılır,
1 yıl sonra elimize geçen tutar; 773.395,20 x 1,05 = 812.064,96 EUR olur

1 yıl sonundaki forward kur 1,2810 olarak verilmişti,
1 yıllık faiz sonucu elde ettiğimiz 812.064,96 EUR, 1,2810’dan USD ye çevrilir.
1 yıl sonunda, 812.064,96 x 1,2810 = 1.040.255,22 USD elde etmiş oluruz. Faiz kazancı = 40.255,22 USD’dir.

Sene başında %2’den borçlandığımız 1.000.000 USD için, 1.000.000 x 0,02 = 20.000,00 USD faiz borcu ödenir.

Faiz kazancı = 40.255,22 USD
Faiz gideri = 20.000,00 USD

Arbitraj kazancı = 20.255,22 USD’dir. Bu işlemi yapan yatırımcı eli taş atıp yorulmadan bu kazancı elde etmiştir. " Arbitraj nedir? " sorusuna kolay bir örnekle cevap vermeye çalıştık, umarız herkes için faydalı olur.

VOB Nedir ?

Bu yazida VOB nedir? sorusuna cevap verip tanimlayacagiz ve islem goren kontratlardan bahsedecegiz. Tam adı; Vadeli İşlemler Opsiyon Borsasıdır. Emin olun bu sorunun cevabını bilmeyen o kadar insan var ki, hatta Türkiye'nin en büyük bankasının VOB işlemlerine yetkili şubesinde bile bu borsada nasıl işlem yapıldığını tam anlamıyla bilen birileri yoktur. Bu durumu bizzat yaşayınca sadece amme hizmeti olsun diye bildiklerimi özellikle o bankada çalışan kişiler olmak üzere Vadeli İşlemler Opsiyon Borsası'yla ilgilenen tüm blog takipçilerine bir yazı dizisiyle anlatmak istiyorum.

Vadeli işlem ve Opsiyon Borsası ki yazı dizisinin bundan sonraki tüm bölümlerinde VOB olarak geçecektir, VOB 4 Temmuz 2002 tarihinde kurulmuş ve 4 Şubat 2005 tarihinde faaliyete geçmiştir. Türkiye'nin önde gelen kurumlarının 11'i VOB'un hissedarlarını oluşturmaktadır.

ORTAKLIK YAPISI

%25 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB)
%18 İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB)
%17 İzmir Ticaret Borsası (İTB)
% 6 Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.
% 6 Akbank T.A.Ş.
% 6 Vakıf Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
% 6 Türkiye Garanti Bankası A.Ş.
% 6 İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
% 6 Türkiye Sermaye Piyasaları Aracı Kuruluşlar Birliği
% 3 İMKB Takas ve Saklama Bankası A.Ş.
% 1 Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş.

Geçtiğimiz aylarda TV’lerde dönmeye başlayan Sertap ERENER’li VOB reklamlarını görmüşsünüzdür muhtemelen, yöneticileri kusura bakmasın ama ben ömrü hayatım boyunca bu kadar gereksiz ve anlamsız bir reklam görmedim. Ne olduğundan çok nasıl merak ettiririz düşüncesine yönelmişler ve tam anlamıyla batırmışlar. Reklam ajansına verdikleri parayı bana verseler iddia ediyorum sokaktaki ilkokul yaşındaki çocuğa bile kolayca öğretirdim, bu arada aldığım o parayı da VOB da çoktan katlamış olurdum:) Klasik Türk zihniyeti gibi parayı bulunca eve arabaya yatırmazdım neyse bu konuyu saptırmadan VOB eğitimine devam edelim...

VOB’un işlem hacmi gün geçtikçe daha da artmaktadır hatta böyle giderse yakın zamanda İMKB’yi geçeceğini düşünüyorum. Özellikle İMKB’de işlem gören hisselerin futures sözleşmelerinin piyasada işlem görmesiyle ilgili çalışmaların olması bu düşüncemi daha artırmaktadır.

09/03/2010 tarihinde;
İMKB İşlem Hacmi :2.191.667.718 TL
VOB İşlem Hacmi :1.397.492.658 TL

* VOB işleminin, %97,55 i Nisan Vadeli İMKB 30 kontratıyla oluşmaktadır.

Dünyadaki benzerlerine göre oldukça düşük hacime sahip VOB, ürün çeşitliliği bakımından da emsallerinin gerisinde kalmaktadır. Örneğin emtia olarak sadece ALTIN işlem görmektedir, işlem hacmi ise yok denecek kadar azdır. Buğday ve Pamuk ürünleri de işlem yapılabilir kontratlar arasında gösterilmektedir ancak alım ve satımda herhangibir talep olmadığından işlem görememektedir. Kakao ve Soya emtialarının VOB'ta kontratı bulunmamakta ancak dünyadaki örneklerinde oldukça talep görmektedirler. Bir diğer ürün ise, faiz kontratıdır. Dayanak varlığı ise, Nisan 2010 vadeli DİBS'tir. Talep olmadığından işlem görmemektedir.

İşlem hacmi zayıf olmasına rağmen döviz kontratları oldukça caziptir. En azından spekülasyondan çok, kullanılabilirliği bakımından benim en çok tercih ettiğim kontratlardır. Neden böyle düşündüğümü yazı dizisinin ilerleyen bölümlerinde daha da iyi anlayacaksınız. (bkz. Hedge nedir?) VOB'un toplam işlem hacmi içindeki yeri çok çok düşük olmasına rağmen işlevleri bakımından en faydalı kontrat türü döviz kontratlarıdır. Şimdilik euro ve dolar olarak işlem görmektedirler.

VOB nedir? sorusuna kısa bir cevap vermek istiyorum; bugün için işlem hacmine baktığımızda VOB = İMKB 30 kontratları'dır. En azından şimdilik.

Futures Piyasalar Nedir ?

07 Mart 2010 tarihinde yayınlanmıştır.

"Futures piyasalar nedir?" Geçen gün bu sorunun aynısını bir arkadaşım bana sordu bende kısa bir özet geçtim. Bu kısa özetin konuyla ilgilenenlere faydalı olcağına inanıyorum. Malum yurdum insanı yıllardan beri birikimlerini “FİYAT YÜKSELİŞİ” beklentisi ile döviz veya altın’a yatırdı. Piyasadan biraz daha anlayanlar ise; İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda hisse senedine yöneldi. Ancak son yıllarda gelişen piyasalar sayesinde yeni yatırım araçları ortaya çıktı. Türkiye’de bundan nasibini aldı tabiî ki. Artık İMKB dışında, İzmir’de de bir borsamız var. Adı; Vadeli İşlemler Opsiyon Borsası. Dünya’daki benzerlerine göre oldukça "işlem hacmi ve ürün çeşitliliği bakımından" gerilerde olsa da, açıldığı yıldan(2005) beri gün geçtikçe gelişmekte, işlem hacminde günden güne rekorlar kırmaktadır.

Adında her ne kadar “OPSİYON” kelimesi bulunsa da sadece "FUTURES" sözleşmeler işlem görmektedir.

Futures sözleşmeler; standart miktar ve kalitede bir varlığın önceden belirlenmiş bir fiyattan gelecekte belirli bir tarihte teslim etme ya da teslim almaya ilişkin yasal sözleşmelerdir.

Futures sözleşmeye konu varlık, bir tarımsal ürün (kakao, soya, pamuk, buğday…), hazine bonusu (DİBS…), borsa endeksi ( İMKB 30, İMKB 100, S&P Futures…) veya değerli madenler (alüminyum, bakır, altın…) olabilir.

Futures sözleşmeler, “organize borsalar” (Türkiye’de VOB olmak üzere, Chicago Board Of Trade (CBOT), London Metal Exchange (LME)… )'da işlem görmektedirler. Bu borsalardaki Futures sözleşmelerin alım ve satımından ciddi getiriler elde etmek mümkündür.

Futures Sözleşmelerin Özellikleri;

- Kullanım amacına göre üçe ayrılırlar;

1)Riskten Korunma Amaçlı,
2)Spekülasyon Amaçlı,
3)Arbitraj Amaçlı,

- Standart Sözleşmelerdir,

- Organize Piyasalarda (Borsalarda) İşlem Görürler,

- Minimum Teminat Yatırma Zorunluluğu vardır,

- Kaldıraç Etkisi vardır. Düşük teminatla yüksek montanlı işlemler yapılabilir, (bkz. risk nedir? )

- Futures piyasalarda KAR veya ZARAR günlük olarak revize edilir,

"Futures piyasalar nedir?" sorusuna aradığınız cevabı bulmanıza yardımcı olmaya çalıştım. Bir sonraki yazımda, başta VOB olmak üzere Futures piyasalarda nasıl işlem yapıldığını anlatacağım

Altın Fonu Nedir ?

07 Mart 2010 tarihinde yayınlanmıştır.

"ALTIN fonu nedir?" Altın fonu gün geçtikçe gelişen sermaye piyasasının bize sunduğu en son mucizelerden biridir. Bu tür fonlar altın fiyatlarındaki değişimlerden kazanç elde etmemiz için yaratılmış, küçük yatırımlarla her an kolayca alıp satılabilen, kaydileştirilmiş olmasının verdiği kolaylıkla fiziki ağırlığının yükümlülüğünden bizi kurtarmış finansal piyasaların nadide enstrümanıdır.


Günümüzde hane halkının büyük bölümü YASTIK ALTI olarak tabir edilen yatırım yöntemini kullanmaktadır. Bu YASTIK ALTI dediğimiz yatırımların genelde 2 büyük oyuncusu vardır. Bunlar döviz ve altındır. Özellikle, eski insanlar ALTIN yatırımının takipçilerindendir, ellerine para geçtiği anda altına yatırmışlardır ve hala yatırmaya devam etmektedirler. Son 50 yılda ALTIN’ın getirdiği kazancı düşünürsek, kendi kendime diyorum ki eskiler işi biliyormuş.


Özellikle son yıllarda yaşanan altın fiyatlarındaki yükseliş, insanları bu alanda yatırımlarını arttırmaya itmiştir. Sermaye piyasasındaki gelişmeler artan talebe bağlı olarak altın benzeri yeni finansal enstrümanların yaratılmasında etkili olmuştur. Altın, fiziksel açıdan ağır ve taşıma riski yüksek bir yatırım aracı olduğundan bankalar bu alanda var olma çabası içine girmişler ve arka arkaya çıkardıkları ALTIN fiyatlarına endeksli fonlarla altına yatırım yapmayı seven insanları çekmeye çalışmışlardır.


"Altın fonu nedir?" değerini altın fiyatlarından alan finansal bir estrümandır. Yani alınan altın fonu ne kadarlık bir altın ağırlığını temsil ediyorsa, sanki o ağırlıkta bir altına fiziksel anlamda sahipmişiz gibi işlem yapabiliriz. Kar veya zarar altın fiyatlarındaki değişimlere göre farklılık gösterir.

Menkul Kıymetler Nedir ?

05 Mart 2010 tarihinde yayınlanmıştır.

Bu yazida Menkul Kıymetler konusuna deginecegiz. Finansal sistemi ele aldığımızda genelde üç ana başlık göze çarpmaktadır;
-Finansal Pazarlar, Finansal Kurumlar ve Finansal Araçlar
Finansal piyasalarda (imkb,dow,nikkei…) , finansal kurumlar bulunmaktadır ve bu kurumlar aracılığıyla finansal araçlar el değiştirmektedir. Tüm bunların bir araya gelmesi finansal sistemi oluşturmaktadır.

Finansal araçlar; taraflardan birine finansal hak verdiği gibi, karşı tarafta da finansal yükümlülükler doğururlar. Genel itibariyle ikiye ayrılmaktadırlar.

1) Menkul Kıymetler (Securities)
-Tahvil, Hazine Bonosu, Hisse Senedi...
2) Kıymetli Evraklar (Negotiable instruments)
-Poliçe, çek, senet…


Menkul Kıymetler; ortaklık veya alacaklılık sağlayan, belli bir meblağı temsil eden, yatırım aracı (çoğu zaman spekülatif amaçlıdır) olarak kullanılan, misli nitelikte, dönemsel gelir getiren, seri halinde çıkarılan, ibareleri aynı olan ve şartları Kurul’ca belirlenen kıymetli evraklardır. (SPK)
Finansal piyasalara konu olan araçlardan Menkul kiymetler ve Kıymetli evraklar tanımsal olarak sık sık birbirine karıştırılmaktadır. Bu nedenle menkul kıymetlerin belirleyici özelliklerinden bahsetmek faydalı olacaktır.
Menkul kıymetler


- Misli nitelikte, belli şekil şartlarına haiz kıymetlerdir.
- Çok sayıda ihraç edilip, halka arz edilen kıymetlerdir.
- Menkul kıymetlerin sürekli alınıp satıldığı piyasası vardır.
- Menkul kıymetlerin değeri arz ve talebe göre belirlenir.
- Ya dönemsel getirisi vardır ya da dönemsel getiri potansiyelleri vardır.
- Menkul kıymetler nama (registered) ve hamiline (bearer) yazılı olabilirler. Hamiline yazılıkıymetler para gibidir, kimin elinde ise onun malı sayılır, sadece teslimle sahip değiştirir. Nama yazılı kıymetlerde ise ciro hanesi vardır, buraya ciro işlemi kaydedilir.


Menkul kıymetler olarak; Hisse senetleri, hisse senedi türevleri, varantları, geçici ilmühaberler, yeni pay alma kuponları, tahviller, hisse senedine dönüştürülebilir tahvilleri (HDT), değiştirilebilir tahvilleri(DET), tahvil türevleri, tahvil faiz kuponları, hazine bonoları, katılma intifa senetleri, kar ve zarar ortaklığı belgeleri, banka bonoları, finansman bonoları, altın, gümüş ve platin bonoları, varlığa dayalı menkul kıymetler, gelir ortaklığı senetleri, gayrimenkul sertifikaları, tertip halinde çıkarılan ve 2 yıl veya daha uzun süreli ipotekli borç ve irat senetleri, borsa yatırım fonu katılma belgeleri ve içtüzüğünde kurucu dışındaki aracı kuruluşlarca serbestçe alım satımı öngörülen A tipi yatırım fonu katılma belgelerini sayabiliriz. Uluslar arası menkul kıymetlere ise Eurobondları örnek gösterebiliriz.


Menkul kıymetler, terminolojide her ne kadar yatırım aracı olarak kabul görse de İMKB gibi finansal derinliğin düşük, volatilitenin oldukça yüksek olduğu gelişmekte olan piyasalarda (emerging markets) spekülatif amaçlarla daha çok kullanılmaktadır.